|
Chronologisch verloop van de 18 daagse veldtocht aan het bruggenhoofd Gent.
Wat u hieronder chronologisch kunt lezen is een samenvatting van verslagen van de strijd en de voorbereidingen die plaats vonden aan Bruggenhoofd Gent tijdens de achttiendaagse veldtocht. Het is een samenraapsel van allerhande bestaande geschriften over de strijd. Onlogische opvolgingen werden er zoveel mogelijk uitgehaald want dezelfde verhalen afkomstig van verschillende bronnen bleken vaak tegenstrijdigheden te bevatten.
Vanaf 12 mei 1940 krijgen we de situatie dat de Belgen en de geallieerden door het verlies van het Albertkanaal hals over kop dienen terug te trekken op de lijn Antwerpen - Givet (die onder andere de KW-linie bevat).
|
Zondag 12 mei 1940
Algemeen verloop 18-daagse veldtocht. Van Belgische kant trekt het 1e Legerkorps zich in de nacht van 11 op 12 mei terug tot de regio van Tongeren en de lijn gevormd door de Gete. Dit zal bekend worden als de tijdelijke in te nemen Getestelling. Deze moest de mogelijkheid bieden aan het Belgische leger om terug te trekken op de KW-linie omwille van het vallen van de stelling aan het Albertkanaal ter hoogte van Eben Emael. Zij worden bij hun terugtocht echter nog bijkomend vertraagd doordat Britse troepen veel te vroeg alle bruggen over de Gete reeds hadden laten springen ter hoogte van Diest.
Ook het 3e Legerkorps verlaat de regio Luik om omsingeling te voorkomen. Ondanks hun vertrek blijven de individuele Luikse forten stand houden tegen de Duitse aanvallen.
Alle Belgische troepen laten bij hun terugtocht massale vernielingen achter om hun achtervolgers te vertragen.
Het Britse leger heeft 3 divisies opgesteld op de lijn Leuven - Waver en nog eens 6 divisies zijn achter elkaar opgesteld in de diepte tussen de Dijle en de Schelde.
Het 1e Franse Leger en een vooruitgeschoven Cavaleriekorps nemen stellingen in op de lijn Waver - Gembloux - Namen.
De vesting Namen wordt verdedigd door het 7e Legerkorps. (8e Infanteriedivisie, 2e Divisie Ardeense Jagers en de 12e Franse Infanteriedivisie). Deze worden aangevuld met de uit de Ardennen terugtrekkende 1e Divisie Ardeense Jagers en de 1e Cavaleriedivisie. Deze hebben bij hun terugtocht uit de Ardennen een spoor van vernielingen achtergelaten om de Duitsers te vertragen in hun opmars.
Ten zuiden van de Maas tussen Namen en Mezieres, stelt het 9e Franse Leger zich op.
De hoofdstelling wordt met man en macht ingericht en klaargemaakt voor een directe confrontatie met de Duitse aanvaller. |
.jpg) |
Schets van de situatie in de ochtend van 12 mei 1940 ten noordoosten van Diest: Boek Mai 1940 - La Bataille de Belgique - M. Fouillien et J. Bouhon |
.jpg) |
Schets van de situatie aan de Getestelling vanaf de namiddag van 12 mei 1940: Boek Mai 1940 - La Bataille de Belgique - M. Fouillien et J. Bouhon
Nederland. Hier is de Grebbelinie en de stelling aan de Willemsvaart doorbroken en rukken de Duitsers massaal op in de richting van de laatste grote verdedigingsstelsels gekend als de vesting Holland. De eerste Duitse colonnes bereiken reeds steden als Dordrecht. Op deze manier komen de steden Den Haag en Rotterdam in het visier om te vallen onder het Duitse geweld.
Ook het 7e Franse Leger dat de regio Tilburg bezette, heeft zijn posities moeten prijsgeven. Deze zijn teruggetrokken tot op Belgisch grondgebied (nabij Poppel) aan het Turnhoutkanaal. De Fransen blijven voorlopig nog altijd versterkingen sturen maar krijgen de situatie In Zuid-Nederland nooit meer onder controle.
Hier is de situatie zeer hectisch en verwarrend. Alles verloopt zeer ongeorganiseerd. Het Franse 7e Leger slaagt er ondanks hevige gevechten ook nooit in effectief contact en aansluiting te maken met het ingesloten gros van de Nederlandse strijdkrachten.
In de Antwerpse Kempen, aan het Turnhoutkanaal. Franse gemotoriseerde eenheden bieden steun bij de verdediging van het kanaal. Dit diende hier ter plaatste te gebeuren door eenheden van de Belgische 18e Infanteriedivisie (3e Karabiniers, 39e Linie en 3e Grenadiers, 17e Artillerie, 15e Bat Genie, 18e Comp TTR en Groep Wielrijders 18e ID). Dit was een reserve-eenheid die zeker niet beschikte over de modernste wapens. De Franse steun was dus meer dan welkom om hier tijdelijk proberen stand te houden.
Aan de Maas. De Franse legerleiding beslist alle posities oostelijk van de Maas te laten voor wat ze waren en terug te trekken tot achter de Semois. Dit was in hoofdzaak het gevolg van een zware Franse onderschatting van de Duitse pantsereenheden waarmee ze de strijd dienden aan te vangen. Ook waren deze lichte pantsers van de Fransen niet de grote bedreiging voor deze Duitse eenheden en waren deze Franse eenheden zeker niet te beschouwen als volledig gemotoriseerde eenheden. Deze eenheden bevatten nog heel veel ruiterij wat zelfs in het Belgisch leger op dat moment niet meer bestond.
|
|
Boven: Een groep Franse soldaten wordt afgevoerd nabij Dinant.
Onder: Een uitgeschakelde Franse lichte tank. Deze diende te Crupet de achter de Maas terugtrekkende Franse ruiterij te dekken. Helaas op het ogenblik dat de opdracht als afgehandeld kon beschouwd worden, werd hijzelf nog uitgeschakeld door Duits PAK geschut. De tankbemanning overleefde de impact niet.
(Foto's: Boek Mei 1940 - Peter Taghon) |
|
Bruggen van Veldwezelt en Vroenhoven. 6 Franse Breguet bommenwerpers zullen nogmaals proberen de opdracht van de eerder 9 Belgische Fairey Battle vliegtuigen te herhalen. Slechts 1 van de 6 vliegtuigen zou er in slagen terug te keren na zijn bommen te hebben afgegooid zonder de gevisieerde doelen verder te beschadigen. Het enige overblijvende vliegtuig zal uiteindelijk een noodlanding dienen te maken in een Franse akker op de terugtocht wegens te zwaar beschadigd bij het uitvoeren van de opdracht.
Vrij kort na deze mislukte poging zal nog een poging ondernomen worden deze opdracht te voltooien. Ditmaal door 5 Fairey Battles van het Britse 12th Battle Squadron onder begeleiding van Hurricane Jachtvliegtuigen. Ook van deze poging zal slechts 1 vliegtuig zwaar beschadigd terugkeren. Alle andere vliegtuigen en begeleidende Jagers zijn sindsdien vermist.
Aalst. Er vallen opnieuw enkele bommen in de buurt van de Bergekouter (nabij de Moorselbaan) maar gelukkig zonder veel schade of gewonden. Opnieuw allicht beperkte pogingen om doortrekkende Britse colonnes te treffen.
Ochtend
Albertkanaal - Maasmechelen. Hier gaan heel wat goed verdedigbare stellingen verloren doordat de een aantal vooruitgeschoven stellingen en stellingen van de 1e Grenadiers te snel werden verlaten. Hierdoor konden de Duitsers lokaal daar vlot het Albertkanaal overbruggen. Het zou tot tegen de avond duren vooraleer de Belgen de situatie er opnieuw gecorrigeerd en veilig kregen.
|
Een aantal soldaten van het Duitse 74e Infanterieregiment laten zich fotograferen bovenop een van de vele bunkertjes langs het Albertkanaal. Hier zien we een bunkertje dat door vroegtijdig verlaten van de Belgische stellingen, vlot in hun handen was gevallen te Kwaadmechelen.
(Foto: Boek Mei 1940 - Peter Taghon) |
|
 |
 |
Zoals nochtans op bovenstaande foto te zien, waren hier fraaie veldversterkingen uitgewerkt te Kwaadmechelen. (Foto: Boek Mei 1940 - Peter Taghon)
Albertkanaal - regio Lummen. In deze regio wordt de Belgische 14e Infanteriedivisie zwaar in de tang genomen op hun stellingen nabij Lummen. De Belgische troepen die deze stellingen dienden te verdedigingen waren de 35e, 36e en 38e Linie. Dit waren allen eenheden van 2e reserve, met dus alles behalve het nieuwste legermateriaal, zonder anti-tankkanonnen,... Het mag duidelijk zijn dat in dergelijke situaties die eenheden sterk in het nadeel waren om hun taak ten volle te kunnen uitoefenen.
Hannuit - 1e tankslag op Belgisch grondgebied. In de vroege ochtend van 12 mei 1940 werden de Franse stellingen te Hannuit overvloegen met Duitse verkenningsvliegtuigen. Kort daarna werden de Fransen beschoten door Duitse artillerie en verschenen aan de horizon de eerste tanks van het Duitse XVI pantserkorps van Generaal Hoepner in de vorm van tanks van de Duitse 4e pantserdivisie. Hannuit werd niet echt verdedigd en viel zeer snel in Duitse handen. In het nabijgelegen Crehen, boden de Franse tanks van het 2e Regiment des Cuirassiers zware weerstand.
7u30
Wetteren - Schellebelle. In het station van Schellebelle is het Franse 7e Genieregiment goederen aan het lossen als ze door een Duitse formatie van 14 Messersmitt BF110 jachttoestellen uit de lucht met mitrailleurs onder vuur worden genomen. De aanwezige Franse soldaten zoeken dekking in de velden en grachten.
8u15
Wetteren - Schellebelle. Er duiken een zestal Franse Moranes jachtvliegtuigen op om de aanval van de overmacht van 14 Duitse toestellen op deze trein te proberen breken.
Een eerste Franse Morane geraakt vrij snel zonder munitie en wordt hierbij in zijn brandstoftank geraakt. Hij stort brandend neer te Serskamp nabij de Damstraat. De piloot Adjudant Chef L. Bassaguet weet zich echter nog uit het toestel te redden met zijn parachute alvorens neer te storten. |
| Hijzelf landde nabij de hoeve Kadol, zwaar verbrand aan handen en aangezicht, waar hij nog steeds als vluchtende onder vuur werd genomen door een van de Messersmitts. Hij zal de aanval uiteindelijk wel overleven.
(Foto: Collectie Norbert De Keulenaer) |
|
 |
Een 2e Morane van de Poolse Luitenant Kazimierz Bursztyn zal tussen Wetteren en Gent worden neergehaald. De piloot zelf zal later verwond opgenomen worden in een hospitaal in Gent.
Van de 3e Morane van Onderluitenant F. Chamel wordt de piloot verwond bij een aanval aan zijn been. Hij zal weten te ontkomen en zijn vliegtuig aan de grond zetten in Mere.
De 4e Morane van Adjudant P. Dechanet moet uiteindelijk de vlucht nemen wegens de overmacht en zal terugvliegen op Moerbeke-Waas waar hij echter kort voor het vliegveld, allicht door eveneens te zwaar beschadigd, zal neerstorten. Ook hij zal in een hospitaal in Gent nog verder verzorgd worden.
|
 |
De 5e en 6e Morane van Luitenant Jindrich Beran en Onderluitenant Josef Stehlik zullen samen een Messersmitt te grazen weten te nemen en neerhalen. Tijdens de aanval zal echter ook de Morane van Luitenant Jindrich Beran in de neus van het toestel getroffen worden. Hijzelf zal hierbij getroffen worden door de keel en op slag gedood worden. Het stuurloze toestel zal neerstorten in een weide op Jabeke nabij de Molenweg, een kleine 20 meter van de Dendermondse steenweg verwijderd. Hoe het met het 2e vermelde toestel bij deze aanval afliep, is totaal onduidelijk.
(Foto: Collectie Norbert De Keulenaer) |
|
8u40
Wetteren - Schellebelle. Rond dit uur was het luchtgevecht en de aanval op het station van Schellebelle afgelopen met het verlies van zeker 4 Franse Moranes en 1 Messerschmitt tot gevolg.
08:45
Rond dit tijdstip bereiken de eerste eenheden van de Duitse 7e Pantserdivisie Serinchamps (nabij Ciney)
|
09:00
Gent. Allicht was dit het eerste bombardement op Gent. Een Duitse bommenwerper vernielt 2 spoorwegbruggen in Gent. Zowel de spoorwegbrug gekend als de Sneppebrug (brug over Leie) als de Stropbrug (spoorbrug over Schelde parallel met Burgravenlaan) worden vernield. Op de Sneppebrug hing een spoorweglocomotief die nog half op de brug stond, half naar beneden. De Spoorwegbrug op de Stroplaan lag geknikt in het midden naar beneden. Het was in elk geval niet meer mogelijk via deze spoorlijnen door te rijden richting Antwerpen of richting kust.
|
|
|
Foto boven: Reeds een eerste herstelde Sneppespoorwegbrug over de Leie. Je ziet duidelijk de met houten balken herstelde middensteun. (Foto: Replica) - Onderaan: dezelfde brug heden ten dage (Google Streetview)
10:30
Confrontaties van de Duitse 7e Pantserdivisie te Haid, allicht met terugtrekkende Fransen.
12:30
Het dorpje Leignon, juist ten zuiden van Ciney, is in handen van de Duitse 7e Pantserdivisie. |
|
Enkel een verkenningsgroep van de Duitse 5e Pantserdivisie zou ongeveer de tred van de 7e Pantserdivisie van Generaal Rommel ongeveer kunnen volgen bij hun opmars richting Dinant. Zij weten rond dit tijdstip de Ourthe te bereiken nabij Hotton. Er ontstaat een kort contact met lichtere eenheden van de Fransen maar deze nemen vrij snel de benen en verlaten de posities. De rivier werd door Duitse infanterie overgestoken nabij de vernielde brug. De tanks reden er door de vrij laag staande Ourthe naar de overzijde.
Gezien deze verkenningseenheid van de Duitse 5e Pantserdivisie op de duur zover vooruit zat op de rest van zijn eenheid, werd ze voor de rest van deze aanval richting Dinant ingedeeld bij de Duitse 7e Pantserdivisie. |
|
Pantsereenheden van de verkenningseenheid origineel horende bij de 5e Pantserdivisie kruisen een dorpje nabij Hotton. Op de foto daaronder zie je ze letterlijk de Ourthe overrijden met hun tanks doorheen het vrij ondiepe water op dat moment. (Foto's: Boek Mei 1940 - Peter Taghon)
Namiddag
Bergen, kasteel van Casteau. Op dit kasteel vindt een belangrijke vergadering plaats tussen de Belgische koning en de leiding van het British Expedition Force en het Franse Leger. Hier wordt dan reeds letterlijk beslist dat het Belgische leger in het het algemeen verband zal ingeschakeld worden van de geallieerde legers die dan onder leiding komen van de Franse Generaal Billotte. Dit betekent dat de verdediging van België vanaf dan reeds ondergeschikt zal worden aan de grillen van het Franse en Britse leger. Dit verklaart ook meteen vele latere onverantwoorde beslissingen die telkens in het nadeel van de Belgische troepen zullen verlopen en enkel zullen leiden tot een minder optimale optie om het Belgische grondgebied te proberen behouden ten opzichte van de oprukkende Duitsers..
Regio Luik. Ondertussen naderden vanaf het Albertkanaal nabij Lanaye doorgestoten de Duitse 269e ID. Zij zouden weldra de forten van Luik definitief proberen uit te schakelen. |
Het Duitse 253 ID slaagt er pas in rond dit moment de stad Visé in te nemen terwijl deze al van de dag voordien volledig ontruimd was door het Belgisch leger. Deze moeilijke vooruitgang was volledig te wijten aan voortdurende beschietingen van deze troepen vanaf het Fort van Fléron.
Hiernaast 2x het kruisen van de Maas te Visé. Op de bovenste foto gebeurt het nog geimproviseerd met een vlot. Op de onderste foto ligt er reeds een effectieve noodbrug naast de op 10/05/1940 opgeblazen spoorwegbrug. (2 Foto's: Boek Mei 1940 - Peter Taghon) |
|
|
Late namiddag
Regio Luik. De eerste Duitse verkenners bereiken het centrum van de stad Luik. |
De eerste Duitse troepen in het centrum van Luik. (Foto: Boek Mei 1940 - Peter Taghon)
Avond
Albertkanaal - regio Lummen. De situatie voor de troepen van de Belgische 14e Infanteriedivisie (35e, 36e en 38e Linie) nabij Lummen, is onhoudbaar geworden. Dit heeft er ook hier vroeger dan verwacht tot geleid dat ook hier wordt teruggetrokken op de KW-linie en er heel wat krijgsgevangen vallen onder deze eenheden.
|
 |
Een lange colonne krijgsgevangen Belgische soldaten van de 35e, 36e en 38e Linie worden afgevoerd naar krijgsgevangenenschap nabij Lummen.
(Foto's: Boek Mei 1940 - Peter Taghon) |
|
Crehen - 1e tankslag op Belgisch grondgebied. Na een strijd van een 10 tal uur dienen de Franse tanks van het 2e Regiment des Cuirassiers het onderspit te delven in Crehen na een volledig omcirkeling van het dorp door Duitse tankeenheden. De Fransen verliezen hierbij hun commandant en 11 tal tanks.
19:30
Thisnes - Wanzin - 1e tankslag op Belgisch grondgebied. Rond dit tijdstip dient het Franse 11e Regiment de Dragons Portés ook Thisnes vrij te geven aan de Duitse overmacht. Iets later valt ook de stad Wanzin.
21:30
Bouillon nabij Frans-Belgische grens. Nabij de Frans Belgische grens komt het tot verbeten confrontaties van Franse troepen die zich in eerste instantie aan het terugtrekken zijn tot achter de Semois en hierbij reeds stoten op de Duitse 1e Pantserdivisie. De Duitse 1e Pantserdivisie wordt op die manier ook bijkomend aangevallen door Franse tanks van het Franse 295e Regiment d'Infanterie die de verdediging van de bruggen over de Semois nabij Bouillon op zich namen. |
|
De Duitse 1e Pantserdivisie nadert het centrum van Bouillon en de brug over de Semois is in de verte net de lucht in gegaan na hevige contacten met Franse tanks.
(Foto's: Boek Mei 1940 - Peter Taghon) |
|
Op het ogenblik da de eerste Duitse tanks letterlijk aan de bruggen verschijnen, vliegen ze de lucht in. Dit is de eerste zware vuurdoop voor het Franse leger die hier verbeten strijd levert. De Fransen worden op de duur in de verdediging gedwongen door Duitse luchtsteun van de Luftwaffe.
23:00
Langs de Maas tussen Dave en Sedan. Om 23u komen opnieuw buiten de 5e Division d'Infanterie Motorisée, 2 reeds aanwezige bataljons en een groep van de 308e Artillerie, de voorhoedes toe van de meeste eenheden die hier stelling dienden te nemen, ook toe. De rest van de eenheden was dan nog te zoeken over een wanordelijke route in de richting van deze stellingen van nog een kleine 100 km. Dit diende door de meesten te voet worden afgelegd. Daarna zouden zij in hun oververmoeide toestand nog alle stellingen dienen te graven en uit te werken want dit alles was nog onbestaande.
Tussen Hastière en de Belgische grens was de 22e Division d'Infanterie ook slechts nog maar aanwezig met 2 bataljons. De rest zou pas in de loop van deze nacht verder binnenlopen op hun uit te werken stellingen. |
 |
De situatie op 12 mei 1940 's avonds. Ondertussen bieden alle Luikse forten nog weerstand terwijl ze noordelijk en zuidelijk worden omzeild. Op dit moment is nog geen enkele van deze forten (buiten dit van Eben Emael), gevallen. Nu reeds wordt zichtbaar dat ten zuiden van Luik de doorbraak het vlotst blijkt te verlopen. (Schets: De Achttiendaagse veldtocht - Ministerie van Landsverdediging)
Ondanks alle verdedigingsproblemen, heeft België zijn noodzakelijke vertragingsmanoeuvers kunnen uitvoeren. De nodige geallieerde troepen zijn aangekomen en hebben hun belangrijkste posities kunnen innemen op de voorziene hoofdstelling tussen Antwerpen en Givet. Het Belgische leger wordt mee opgenomen en ingeschakeld in het geheel van de geallieerde strijdkrachten.
|
Specifieke extern gebruikte bronnen:
- Een officieel overzicht van de gebeurtenissen 1939-1940 - Uitgegeven door Ministerie Buitenlandse zaken België te Londen in 1941
- De Veldtocht van Mei 1940 - Historische dienst van het Leger - kaartenboek - (1945)
- Mai 1940 - La Bataille de Belgique - M. Fouillien et J. Bouhon
- Oorlogskroniek der stad Aalst - De tweede maal - A. Van Der Heyden (1976)
- Mei 1940 - De 18-daagse veldtocht - Peter Taghon (1989)
- Herinneringen - Getuigenissen - Guislain Mineur (2007)
- Mei 1940 - De 18-daagse veldtocht in woord en beeld - Peter Taghon (2010)
- Weetjes over Wetteren - Weetje part 55 - De "De dood van een Tjech" - kolonel vlieger Beran Jindfich - Norbert De Keulenaer
|
|
|
